Η κυρία Κλειώ Δενάρδου στο DNA of Arts!!!
Συνέντευξη στον Αλέξανδρο Τσομπανόπουλο.
Κάποιες στιγμές μένουν ανεξίτηλα χαραγμένες στη μνήμη μας. Μια ήταν και αυτή η συνάντηση με μια γυναίκα που έχει ξεπεράσει τα όρια του μύθου. Η κυρία Κλειώ Δενάρδου εμφανίστηκε μετά απο χρόνια στην αγαπημένη της Θεσσαλονίκη στα πλαίσια της παράσταση "Ευτυχείτε" του Μάκη Δελαπόρτα και μας θύμισε στιγμές του Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης, όπου υπήρξε αδιαφιλονίκητη πρωταγωνίστρια. Μετά το τέλος της σπάνιας αυτής εμφάνισης, είχαμε μια συζήτηση με την κυρία Δενάρδου, που για άλλη μια φορά με εντυπωσίασε με το ήθος, την ευγένεια και την ποιότητά της. Απολαύστε τη!
- Τελευταία είχαμε τη χαρά να σας απολαύσουμε στη Θεσσαλονίκη, στην παράσταση « Ευτυχείτε» του Μάκη Δελαπόρτα. Θα ήθελα να μου περιγράψετε πώς νιώσατε…
- Κοίταξε Αλέξανδρε, αισθάνθηκα περίφημα, πολύ συγκινημένη. Αισθάνθηκα ότι είμαι καλλιτέχνης. Η αγάπη του κόσμου, η αναγνώριση του τι έχω κάνει μέχρι τώρα. Και επειδή δεν είμαι πια στα πράγματα, έχω αποτραβηχτεί, άσχετα αν κάνω ορισμένες εμφανίσεις σε συναυλίες και τηλεοράσεις, δεν είμαι πια επίκαιρη όμως. Αλλά τέτοια αγάπη και λατρεία από τον κόσμο, δεν την περίμενα να σου πω την αλήθεια.
- Νομίζω ότι κι εμείς δεν το έχουμε ξαναζήσει αυτό. Ήταν κάτι απίστευτο!
- Αλήθεια;
- Το χειροκρότημα που πήρατε και η αντίδραση του κόσμου ήταν κάτι το μοναδικό.
- Ευχαριστώ πολύ τους Θεσσαλονικείς τους αγαπημένους…Πήγαινα 15-16 χρόνια συνέχεια στο Φεστιβάλ. Και τώρα που σταμάτησα, είδα ότι ακόμα ο κόσμος με αγαπάει. Χάρηκα πάρα πολύ γιατί είδα και πολύ νέο κόσμο που δε με ήξερε και δε μπορούσε να φανταστεί τι μπορεί να κάνω ύστερα από τόσα χρόνια. Δοξάζω το Θεό που πήγαν όλα καλά.
- Τι αναμνήσεις έχετε από το Φεστιβάλ Τραγουδιού, όπου κερδίσατε πολλά βραβεία. Δύο πρώτα, δύο δεύτερα, δύο τρίτα…
- Πάρα πολλά. Δύο χρονιές πρώτο- τρίτο, όταν ήταν περισσότερα τα τραγούδια, βραβείο ερμηνείας…Δεν έφευγα χωρίς να πάρω ένα βραβείο. Ήμουν ευλογημένη σε αυτή την περίπτωση. Είχαμε μια τρομερή λατρεία για αυτό που κάναμε, όλοι οι καλλιτέχνες που πηγαίναμε. Ξέραμε κατ’ αρχήν ότι ήταν το μέρος που θα συγκεντρωνόμασταν όλοι. Βλέπαμε εκεί συναδέλφους που είχαμε να τους δούμε καιρό. Θυμάμαι την αγωνία που είχαμε για τα αποτελέσματα. Τον κόσμο πώς μας λάτρευε και μας περίμενε για τα αυτόγραφα στο Παλαί ντε Σπορ. Μετά τη βραδιά μαζευόμασταν στο Ντορέ, εσύ ίσως δεν το ξέρεις, ένα ζαχαροπλαστείο- καφέ, και περιμέναμε τα αποτελέσματα. Στιγμές ωραίες, ανέμελες. Δεν είχαμε ζήλιες. Είχαμε μια αγωνία ο καθένας τι θα κάνει, αλλά από εκεί και πέρα χαιρόταν ο ένας με την επιτυχία του άλλου.
- Δεν υπήρχε ανταγωνισμός μεταξύ σας…
- Υπήρχε ανταγωνισμός αλλά όχι κακός…Με ζήλιες, λόγια και υπονοούμενα.
- Εκτός όμως από το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ζήσατε και την εμπειρία πολλών διεθνών Φεστιβάλ, όπως της Μαγιόρκα, του Ρίο…
- Ναι, σε πάρα πολλά. Στη Βουλγαρία, στην Πολωνία, στην τότε Γιουγκοσλαβία…Στην Ισπανία που πήρα το πρώτο και στη Μαγιόρκα το τρίτο. Πολλές εμφανίσεις, πολλές παρουσιάσεις. Η μόνη πικρία ήταν ότι ενώ παίρναμε βραβεία τότε, δεν το ήξερε ούτε ο θυρωρός μας ( γέλια). Δε γινόταν γνωστό. Ενώ τώρα και να κάνεις μια εμφανισούλα, το λέει η τηλεόραση, ο τύπος, τα πάντα. Τότε είχαμε μόνο κάτι πολύ αγαπημένους Θεός σχωρέσ’ τους δημοσιογράφους που ήταν κοντά μας. Ο Φιρμάνογλου που είχε τα καλλιτεχνικά και ανέφερε ότι ο τάδε πήρε το πρώτο, το δεύτερο ή το τρίτο βραβείο σε διεθνές φεστιβάλ.
- Δεν υπήρχε προβολή δηλαδή.
- Καθόλου! Παίρναμε πρώτο βραβείο ας πούμε στη Βαρκελώνη, ερχόμασταν και δε μας υποδεχόταν κανένας. Ούτε από τη ραδιοφωνία, ούτε από την τηλεόραση. Κανένας.
- Πώς το εξηγείτε αυτό; Γιατί συνέβαινε κατά τη γνώμη σας;
- Ίσως τότε δεν θεωρούσαν ότι ήταν κάτι πολύ σπουδαίο. Εκεί γινόταν μεγάλος ντόρος, ότι η Ελλάδα ή η Κλειώ Δενάρδου ή ο τάδε πήρε το πρώτο βραβείο. Τόσοι άνθρωποι πήγαν, η Άντζελα Ζήλια, η Ελπίδα…Δε γινόταν τίποτα. Δεν πειράζει. Το σπουδαίο είναι ότι εγώ αισθάνομαι πολύ χορτασμένη από όλα αυτά και γι’ αυτό, πώς να σου πω, δέχτηκα την απομάκρυνσή μου από τα κέντρα, γιατί άλλαξε εντελώς ο τρόπος της διασκέδασης. Εμείς ήμασταν διαφορετικά μαθημένοι. Τότε δουλεύαμε επτά μέρες την εβδομάδα και με πολύ κόπο και αγώνα καταφέρναμε να κάνουμε ένα ρεπό.
- Θεωρείτε ότι δε σας γεμίζει ο σημερινός τρόπος διασκέδασης;
- Σήμερα, μετά βίας δουλεύεις μία ή δύο μέρες την εβδομάδα και αυτές δεν ξέρεις αν θα πληρωθείς. Τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα σήμερα. Για έναν καινούριο καλλιτέχνη, είναι πολύ δύσκολα, παρόλο που μπορεί να προβληθεί πολύ γρήγορα, να γυρίσει και ένα δίσκο από μόνος του…Πρέπει όμως να έχεις μεγάλη τύχη για να μείνεις. Μπορεί να λάμψεις ένα, δύο μήνες, άντε και εξάμηνο και μετά σε τρώει η μαρμάγκα.
- Και σε επίπεδο καλλιτεχνικής δημιουργίας όμως δε βλέπουμε να βγαίνουν πλέον τόσο αξιόλογα πράγματα όπως παλιότερα…
- Δε βγαίνουν αγόρι μου, γιατί τώρα όλα έχουν γίνει κονσέρβα. Και ο στίχος είναι πάρα πολύ φτωχός. Γαντζώνονται από μία φράση και αυτή ακούς να επαναλαμβάνεται σε όλο το τραγούδι. Για να γίνεται μια πλύση εγκεφάλου και να μένει αυτή η κουβέντα. Δε σου λέω βέβαια ότι όλα τα τραγούδια είναι έτσι. Έτσι είναι τα εμπορικά. Υπάρχουν τραγούδια που βγαίνουν από αγαπημένους και πολύ αξιόλογους συναδέλφους που είναι φοβερά. Αλλά βλέπεις ότι αυτά δεν τα προβάλλουν γιατί θέλουν το εμπορικό τραγούδι για να κάνουν κατάσταση. Εσύ τα ξέρεις καλύτερα γιατί είσαι μικρός και οπωσδήποτε παρακολουθείς τις σημερινές καταστάσεις.
- Ναι και παρατηρώ ότι τη συγκίνηση που νιώσαμε με εσάς, δεν τη νιώθουμε εύκολα με έναν νέο καλλιτέχνη.
- Δεν ξέρω γιατί. Ίσως έχετε χορτάσει με τις πολλές εμφανίσεις και τα τόσα που βλέπετε στο εξωτερικό και στο εσωτερικό; Δεν ξέρω. Η τηλεόραση παίζει πολύ μεγάλο ρόλο. Είστε χορτασμένοι από θεάματα, show που βλέπουμε όλοι μας. Το αυτί σας και η κρίση σας, έχουν πάθει μια ανοσία…Τι να πω; ( γέλια).
- Εσείς προέρχεστε και από μια μουσική οικογένεια…
- Που τα έχεις μάθει αυτά; Όχι ότι ήταν καλλιτέχνης ο πατέρας μου, αλλά είχε σπουδαία φωνή μπασοβαρύτονου και αυτός με μύησε στη μουσική. Εγώ δεν ήξερα την αλφαβήτα και ήξερα το κλειδί του σολ και το πεντάγραμμο.
- Και παίζατε και κορνέτο…
- Όταν ήμουν μαθητριούλα στην Εμπορική Σχολή, πήγαινα και στη φιλαρμονική και μάθαινα γιατί μου άρεσε πολύ. Κατάγομαι από την Κέρκυρα και όταν ερχόταν κάποια όπερα από την Ιταλία, χρησιμοποιούσαν τον πατέρα μου γιατί ήταν φοβερή φωνή. Όταν ήθελαν να συμπληρώσουν τη διανομή. Αυτός με μύησε λοιπόν στο να αγαπώ το καλό τραγούδι και την όπερα. Δεν έχω πάρει το δίπλωμά μου από το Εθνικό Ωδείο. Ήμουν στο κλασσικό τραγούδι, αλλά επειδή δεν είχε μέλλον για μένα, δεν είχα τις δυνατότητες να σπουδάσω έξω κλπ στράφηκα στο ελαφρό τραγούδι, δίνοντας τις εξετάσεις που είχαμε τότε στη ραδιοφωνία. Πέτυχα και από εκεί και πέρα ξεκίνησε η όλη μου καριέρα. Και σχεδόν αμέσως ήρθαν τα φεστιβάλ και όλα τα βραβεία.
- Θυμάστε την πρώτη φορά που ανεβήκατε στη σκηνή;
- Εγώ και μέχρι τώρα έχω τρομερό τρακ. Όταν ήμουν πολύ μικρή, θυμάμαι ότι όταν έβγαινα στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης από το 100% της απόδοσής μου, έβγαζα μόνο το 40%. Αυτό κρατάει μέχρι σήμερα. Η αγωνία μου μέχρι να ακούσω τη φωνή μου ότι στέκεται καλά. Από εκεί και πέρα πάνε όλα καλά.
- Είχατε την τύχη στην καριέρα σας να συνεργαστείτε με όλους τους κορυφαίους συνθέτες. Και κάτι που ίσως δεν είναι γνωστό στο ευρύ κοινό, ερμηνεύσατε πρώτη το « Μαργαρίτα Μαγιοπούλα» του Θεοδωράκη και το « Καράβια Αλήτες» του Λοΐζου.
- Ναι, ναι!
- Τι θυμάστε από όλες αυτές τις συνεργασίες;
- Κοίταξε, τότε δε μπορούσα να καταλάβω το μέγεθος τους. Μου έκαναν πρόταση να εμφανιστώ στην τάδε ταινία και ούτε ήξερα που πήγαινα ή τι έκανα. Ήταν αθώα τότε τα χρόνια παιδί μου. Ο Λοΐζος ήταν τότε στα πρώτα του βήματα και αυτός. Έβλεπα έναν νεαρό, ενθουσιασμένο με τη δουλειά του. Τώρα μετά από τόσα χρόνια, είμαι πολύ ευτυχής που γνώρισα και το Μίκη Θεοδωράκη…Το Μάνο Χατζιδάκι, τον γνώρισα πολύ αργά σε συναυλία. Ήμουν τόσο δειλή και ντροπαλή που δεν επιδίωκα συναντήσεις με άλλους μαέστρους.
- Ποτέ δεν επιδιώξατε μια συνεργασία;
- Ήμουν πολύ δειλή…Και αυτό ήταν ένα μείον δικό μου. Σε όσους με ζητούσαν, ήμουν πολύ εντάξει. Αλλά να πάω εγώ να τους συναντήσω, να τους πω κάτι, ποτέ!
- Από τις σημαντικές σας συνεργασίες με άλλους καλλιτέχνες, θυμάστε κάποια με ιδιαίτερη αγάπη;
- Συνεργάστηκα με πάρα πολλούς και ηθοποιούς, γιατί κάναμε show πίστας. Έχω πολύ καλές αναμνήσεις. Δούλεψα με το Μουστάκα, τη Ρένα Βλαχοπούλου, τη Μαίρη Χρονοπούλου, τη Μάρω Κοντού…Εκείνοι ήταν στο θεατρικό κι εμείς στο τραγουδιστικό κομμάτι. Ήταν υπέροχοι όλοι. Περισσότερο ήμασταν κοντά και κάναμε και παρέα και εκτός καλλιτεχνίας με τη Ρένα λόγω Κέρκυρας. Ήταν ένας υπέροχος άνθρωπος. Μια γυναίκα που δεν θα βρεθεί άλλη ξανά με τέτοια προσόντα. Συνδύαζε τραγούδι, χορό, ηθοποιία, μουσικότητα, τα πάντα! Είμαι πολύ ευχαριστημένη που συνεργάστηκα μαζί τους στα πρώτα μου βήματα. Και με τους συναδέλφους τραγουδιστές το ίδιο. Περισσότερο συνεργάστηκα με τον Πετρόπουλο, τον Τέρη Χρυσό, την Άντζελα Ζήλια…Δουλέψαμε πάρα πολύ σε κέντρα.
- Πώς βλέπετε τη σημερινή κατάσταση της χώρας μας;
- Αχ, τι να σου πω αγόρι μου; Εφιαλτική. Δεν ξέρω αύριο τι θα γίνει. Όχι ότι ανησυχώ για μένα. Καλώς ή κακώς εμείς, περάσαμε και καλά. Σκέφτομαι το γιό μου, τον εγγονό μου, τα παιδιά του κόσμου. Βαδίζουμε, χωρίς να ξέρουμε τι θα συμβεί αύριο. Ο Θεός να δώσει να εξελιχθούν καλά τα πράγματα. Πάντα την Ελλαδίτσα, τη βοηθάει ο Θεός να βρει το δρόμο της και το βηματισμό της.
- Είστε αισιόδοξη;
- Πάντα. Εγώ πέρασα δύσκολα παιδικά χρόνια με πολύ μαυρίλα και πάντα όταν ο καιρός ήταν έτοιμος να βρέξει, έβλεπα ξαφνικά μια αχτίδα φωτός να βγαίνει. Πάντοτε έβλεπα κάποιο φως. Έτσι είμαι και τώρα.
- Τι θεωρείτε ότι έφταιξε και οδηγηθήκαμε σε αυτή την κατάσταση;
- Αγάπη μου μη ρωτάς τώρα τέτοια γιατί δε θέλω, είναι μεγάλη ιστορία και πιάνουμε πολιτικά που δε θέλω να αναφερθώ σε τέτοια. Κανείς δε μπορεί να ξέρει τα πιο εσωτερικά, τι σκέφτεται και τι κάνει ο καθένας.
- Υπάρχουν σχέδια για εμφανίσεις το επόμενο διάστημα;
- Μας είπαν ότι το «Ευτυχείτε» θα επαναληφθεί στο Regency και μου ζητήθηκε να κάνω μια εμφάνιση κι εγώ. Ίσως παιχτεί και στην Αθήνα.
- Σας ευχαριστώ.
- Κι εγώ αγόρι μου. Χάρηκα πάρα πολύ που σε γνώρισα. Σου εύχομαι καλή επιτυχία στα σχέδιά σου. Χαίρομαι πολύ αυτόν τον ενθουσιασμό σου και τον αυθορμητισμό σου. Που με πλησίασες για αυτή τη συνέντευξη…
- Ήταν μεγάλη μου τιμή και ελπίζω να τα ξαναπούμε σύντομα.
- Αμήν! Θα χαρώ!