Η κυρία Ξένια Καλογεροπούλου στο DNA of Arts!!!
Συνέντευξη στον Αλέξανδρο Τσομπανόπουλο.
Για την κυρία Ξένια Καλογεροπούλου τι να πει κανείς; Μια απο τις μεγαλύτερες κυρίες του θεάτρου και του κινηματογράφου με τεράστια προσφορά και συγχρόνως μια προσωπικότητα πολύ ενδιαφέρουσα που χαίρεσαι να συζητάς μαζί της. Συναντηθήκαμε ένα ηλιόλουστο χειμωνιάτικο πρωινό στο σπίτι της στην Αθήνα και είχαμε μια κουβέντα για την οποία την ευχαριστώ θερμά!
- Σας βλέπουμε φέτος στην παράσταση του Alfred de Musset ''Οι ιδιοτροπίες της Μαριάννας". Θα ήθελα να μου μιλήσετε για την παράσταση αυτή.
- Κατ’ αρχήν είναι ένα εξαιρετικό έργο που για ένα μυστήριο λόγο, δεν έχει παιχτεί στην Ελλάδα όσο ξέρουμε. Πρώτη φορά το ανεβάζουμε και επίσης είχα και τη χαρά να το μεταφράσω. Έχω μεταφράσει μεν 28 έργα, αλλά αυτό ήταν μια πρόκληση την οποία απήλαυσα. Η μετάφραση θα βγει και σε βιβλίο και θα κυκλοφορεί από την πρεμιέρα. Είναι ένα έργο ανάλαφρο με κάτι αρκετά βαθύ μαζί. Εξαιρετικά καλογραμμένο από τον Musset, ο οποίος ζούσε στη Ρομαντική εποχή μετά τους Ναπολεόντειους πολέμους, όπου η νεολαία ήταν απογοητευμένη, όπως και τώρα δηλαδή. Οι φτωχοί περνούσαν πολύ δύσκολα, αλλά οι εύποροι, που ζούσαν άνετα, με τους οποίους ασχολείται κυρίως το έργο, είχαν μια έλλειψη ιδανικών. Μετά τον πόλεμο, η κατάσταση ήταν λίγο στάσιμη και μελαγχολική. Διέξοδος για τους νέους ήταν η μελαγχολία. Βυθιζόντουσαν εύκολα στη μελαγχολία, τους άρεσε…Ή το αντίθετο, στην κραιπάλη. Δεν πίστευαν σε τίποτα και ήθελαν μόνο να περνούν καλά. Το έργο μιλάει για νέους που ανήκουν και στις δύο κατηγορίες. Η κατηγορία του απογοητευμένου-μελαγχολικού και αυτού που επειδή δεν πιστεύει σε τίποτα, θέλει μόνο να περνάει καλά. Οπότε μιλάει και για δύο ειδών έρωτες. Τον έρωτα τον ρομαντικό, που μπορεί να είναι πολύ έντονος, αλλά είναι ένα όνειρο και δεν έχει τόση σχέση με την πραγματικότητα και τον έρωτα τον καθημερινό, που τον αντιμετωπίζει ένας νέος κάπως κυνικά. Οπότε έχουμε δύο εντελώς διαφορετικούς νέους. Μια κοπέλα που είναι μεγαλωμένη με πολύ αυστηρές αρχές, που έχει βγει από τις καλόγριες. Έχει παντρευτεί έναν μεγαλύτερο άντρα και έχει αποφασίσει να είναι πάρα πολύ πιστή, σοβαρή και να αντιστέκεται σε κάθε είδους πειρασμό, πράγμα που αποδεικνύεται όχι και τόσο εύκολο. Όλα αυτά, είναι πράγματα που με άλλο τρόπο τα συναντούμε και σήμερα. Αλλά το έργο είναι γραμμένο με τέτοιο τρόπο τόσο ανάλαφρο που κάποια στιγμή καταλαβαίνεις ότι είναι σοβαρό. Αυτό είναι το γοητευτικό και ο Θωμάς έχει πάρα πολύ ωραίες ιδέες για το πώς το ανεβάζει. Νομίζω ότι είναι σε ιδιαίτερη στιγμή έκφρασης. Ένα ασυνήθιστο στοιχείο της παράστασης, είναι ότι θα υπάρχει στη μέση ένα μεγάλο πιάνο με ουρά και κάποιοι ηθοποιοί θα παίζουν. Είμαστε τυχεροί, γιατί οι δύο πρωταγωνιστές παίζουν καλό πιάνο, αλλά θα παίξουν και κάποιοι άλλοι σε κάποιες στιγμές.
- Πείτε μου δύο λόγια και για το βιβλίο σας που κυκλοφόρησε πρόσφατα.
- Το βιβλίο μου ήταν κάτι που έγινε μόνο του χωρίς να ξέρω πως. Όταν έχασα τον άντρα μου, δεν είχα πια τη δυνατότητα να του μιλάω. Μου φαινόταν αυτό φοβερό, το να μη μπορείς ούτε ένα τηλεφώνημα να του κάνεις. Έτσι άρχισα να του γράφω. Και άρχισα να του γράφω κλαίγοντας βέβαια, μόλις τον έχασα. Είχα φυλαγμένο σε ένα συρτάρι το πρώτο γράμμα που μου έστειλε. Ένα καταπληκτικό γράμμα. Από εκεί και πέρα άρχισα να του γράφω συνέχεια. Για τη ζωή μαζί του, για τη ζωή μου γενικώς, για τα παιδικά μου χρόνια, για τη ζωή μου σε σχέση με τη δουλειά μου, με το θέατρο, με το γράψιμο, με τον κινηματογράφο…Και από εκεί που ήταν ένα γράμμα, έγινε ένα βιβλίο 370 σελίδων, όπου έγραψα όσα είχα ανάγκη να γράψω. Στη ζωή μου υπήρξαν και άλλα πράγματα που δεν τα έγραψα, αλλά ο, τι ήθελα να πω, μπήκε σε αυτό το βιβλίο. Από ένα σημείο και μετά κατάλαβα ότι προέκυψε ένα βιβλίο, το έδωσε στην Άλκη Ζέη, την κουμπάρα μου να το διαβάσει, μου είπε ότι της άρεσε, οπότε το έδωσα στις Εκδόσεις Πατάκη και έγινε ένα πραγματικό βιβλίο. Μέσα σε ενάμιση μήνα, έχει κάνει ήδη τέταρτη έκδοση. Και είναι πολύ παράξενη αίσθηση ότι κάποιες χιλιάδες άνθρωποι διαβάζουν αυτά που έγραψα εγώ για δική μου παρηγοριά. Πράγματα πολύ προσωπικά. Άλλα πολύ σοβαρά και επώδυνα και άλλα πολύ αστεία. Συγχρόνως, επειδή εγώ είμαι πια στην ηλικία που είμαι, πιάνω και εποχές που δεν τις ξέρουμε πολύ. Ακόμη και μερικά γεγονότα πριν και αμέσως μετά τον πόλεμο. Γενικά, από την εποχή του ΄50 και του ΄60 μέχρι και τα τωρινά.
- Ως παιδί διαβάζατε πολύ. Μάθατε γαλλικά σαν μητρική γλώσσα. Διαβάζατε Μολιέρο στα γαλλικά και άλλους συγγραφείς. Πόσο σας επηρέασε αυτό στη μετέπειτα εξέλιξή σας;
- Πάρα πολύ με επηρέασε. Ήδη από το Δημοτικό σχολείο, είχα διαβάσει πάρα πολλά βιβλία, ειδικά Γάλλων του 19ου αιώνα. Ελληνικά βιβλία δεν είχαμε τότε. Εκτός από την Πηνελόπη Δέλτα, εγώ δεν είχα στο σπίτι μου ελληνικά βιβλία για παιδιά. Τα βιβλία που διάβαζα δεν ήταν για παιδιά. Διάβαζα παραμύθια πάρα πολλά, αλλά διάβαζα και βιβλία που ήταν για μεγάλους. Είχα νονό τον κύριο Κάουφμαν που είχε το γαλλικό βιβλιοπωλείο και έχοντας αρχίσει να διαβάζω κυρίως γαλλικά, πήγαινα στο βιβλιοπωλείο και μου έλεγε πάρε ο, τι θέλεις. Και επειδή τότε τα βιβλία δεν ερχόντουσαν αεροπορικώς, ήταν συχνά τσαλακωμένα, έπαιρναν κάτι περίεργα σχήματα. Έτσι τα πούλαγαν τότε, δεν τους ένοιαζε. Το καταλάβαινε ο κόσμος ότι ήταν ταλαιπωρημένα λόγω του ταξιδιού. Άλλα ήταν σε καλή κατάσταση και τα χαλούσα εγώ από το πολύ διάβασμα. Δεν τα έδινα πίσω στο νονό. Δεν ήταν δανεικά. Ο, τι ήθελα το έπαιρνα και το κρατούσα. Είχαμε αρκετά μεγάλη βιβλιοθήκη. Από παραμύθια και παιδικά βιβλία της εποχής μέχρι και βιβλία που δε φανταζόταν κανείς ότι θα μπορεί να διαβάζει ένα μικρό παιδί. Όταν σπούδαζα στην Αγγλία, ανακάλυψα τους Άγγλους συγγραφείς. Εκεί υπήρχαν και δημοτικές βιβλιοθήκες. Κοντά στο σπίτι που έμενα, ήταν μια βιβλιοθήκη που μπορούσα να δανειστώ βιβλία. Έτσι χώθηκα στην αγγλική λογοτεχνία πια. Κυρίως του 19ου αιώνα πάλι. Αλλά και πολλά σύγχρονα. Έχω διαβάσει πάρα πολύ. Τώρα διαβάζω λιγότερο γιατί τα μάτια μου κουράζονται. Δε μπορείς να διαβάζεις όπως όταν είσαι έφηβος και τα ρουφάς τα βιβλία. Παρ’ όλα αυτά, πέρασα πρόσφατα μια από τις μεγαλύτερες συγκινήσεις μου σαν αναγνώστρια, γιατί διάβασα ένα απίστευτο βιβλίο. Είναι μια καινούρια βιογραφία του Βαν Γκογκ. Naifeh λέγεται ο συγγραφέας. Είναι φοβερά τεκμηριωμένη και πολύ καλογραμμένη. Συναρπαστικό βιβλίο. Σαν να διαβάζεις ένα θρίλερ. Μπαίνεις μέσα στην ψυχολογία του ήρωα Βαν Γκογκ και στην εποχή. Ο συγγραφέας περιγράφει τα πράγματα που έβλεπε ο Βαν Γκογκ στη ζωγραφική, στους άλλους ζωγράφους τους σύγχρονούς του, τα βιβλία που διάβαζε. Ταίριαζαν με τα βιβλία που έχω διαβάσει κι εγώ. Ο Βαν Γκογκ διάβαζε πάρα πολύ και του άρεσαν τα παραμύθια του Άντερσεν και βιβλία που ταίριαζαν πιο πολύ στην παιδική ψυχολογία, όπως το Χριστουγεννιάτικο Παραμύθι του Ντίκενς, Η καλύβα του Μπάρμπα- Θωμά…Παράλληλα διάβαζε και αρκετά δύσκολα βιβλία, φιλοσοφικά, σχετικά με τη θρησκεία. Είναι ένα συναρπαστικό βιβλίο. Δεν έχει βγει στα ελληνικά, μακάρι να βγει. Είναι τεράστιο. Εγώ το διάβασα σε e-book και είναι 4.500 σελίδες. Δε θα είναι τόσο αν τυπωθεί βέβαια. Ήταν για μένα μια απίστευτη εμπειρία. Μόλις χθες το τελείωσα.
- Από πολύ μικρή όμως ηλικία, ξεκινά και η επαφή σας με το θέατρο. Μαθήτρια Γυμνασίου, ήδη γράφετε θεατρικά έργα.
- Ναι! Αυτά τα περιγράφω και στο βιβλίο. Γράφαμε θεατρικά έργα μαζί με τη Μαρίνα τη φίλη μου, την κόρη του Καραγάτση. Κάθε χρόνο περίπου, γράφαμε ένα θεατρικό έργο και το ανεβάζαμε. Δεν ήταν βέβαια πολύ σπουδαία. Ήταν αρκετά συμβατικά και τα γράφαμε γρήγορα- γρήγορα για να τα παρουσιάσουμε, αλλά ήταν κάτι με το οποίο παθιαζόμασταν πάρα πολύ. Το απολαμβάναμε και από εκεί μου έμεινε το μικρόβιο.
- Υπάρχουν κρατημένα τα έργα αυτά στο αρχείο σας;
- Υπάρχει μόνο ένα που δεν παρουσιάζει κάποιο ενδιαφέρον. Απλώς ήταν το έργο με το οποίο δημιουργήθηκε ένα πρόβλημα. Έγραψε τότε ο Λουντέμης μια κριτική στην Αυγή πολύ καλή και ο διευθυντής του σχολείου ανησύχησε, γιατί ήταν περίεργες εποχές. Το σχολείο μας ήταν κάπως αριστερό και φοβήθηκε ο διευθυντής, ο κύριος Χατζιδάκης ότι μπορεί να δημιουργηθεί πρόβλημα. Αριστερή εφημερίδα και αριστερός συγγραφέας παινεύει μια παιδική παράσταση…Φοβήθηκε ότι θα χρειαστεί να μας αποβάλει, ότι θα γίνει επερώτηση στη Βουλή…Επερώτηση βέβαια δεν έγινε, αλλά εμάς δε μας ένοιαζε και πολύ να μας αποβάλει για αυτό το λόγο. Μάλλον μας διασκέδαζε η ιδέα!
- Τι αποκομίσατε από τις σπουδές σας στην Αγγλία; Μου κάνει εντύπωση που λέτε στο βιβλίο ότι δε μάθατε πολλά πράγματα…
- Δεν έμαθα! Εκείνη την εποχή βέβαια, νόμιζα ότι κάτι μαθαίνω. Ήμουν πολύ επιμελής. Τα βασικά πράγματα που πρέπει να μάθει κανείς σε μια δραματική σχολή δεν τα έμαθα. Φαντάζομαι ότι τώρα θα έχουν αλλάξει τα πράγματα. Η Vanessa Redgrave που είναι στην ίδια ηλικία με μένα, έχει γράψει τα ανάλογα για τη σχολή που πήγαινε εκείνη. Οι σχολές ήταν δύο, η RADA και το Central που πήγε εκείνη. Γράφει λοιπόν στην αυτοβιογραφία της ακριβώς τα ίδια. Ότι δεν έμαθε τίποτα. Αυτή βέβαια είχε γονείς ηθοποιούς και δεν είχε πρόβλημα. Μπορούσε να τα μάθει από αλλού. ( γέλια). Έμαθα μια χώρα, έμαθα μια γλώσσα καλύτερα, είδα πολλά πράγματα, αλλά σαν ηθοποιός δεν ωφελήθηκα καθόλου.
- Πιστεύετε ότι θα ήταν καλύτερα να πάτε στη σχολή του Κουν;
- Δεν το συζητώ…Αυτό ήταν ένα μεγάλο λάθος που έκανα στη ζωή μου! Ήθελα να πάω στον Κουν, αλλά τότε δεν ήξερα τι είναι ο Κουν για να στενοχωρηθώ…Μετά το κατάλαβα, όταν είδα παραστάσεις στο Θέατρο Τέχνης, γνώρισα ηθοποιούς που βγήκαν από εκεί…Τότε κατάλαβα ότι θα είχα μάθει άλλα πράγματα, τα οποία έμαθα πολύ αργότερα.
- Έχοντας αυτή την εμπειρία τόσων χρόνων, γιατί δε διδάξατε ποτέ;
- Δε μου περίσσευε ποτέ πολύς καιρός, γιατί έκανα πολλά. Δεν ξέρω καθόλου αν θα ήμουν κατάλληλη, μπορεί και ναι. Πιστεύω όμως ότι άλλοι το κάνουν καλύτερα αυτό. Νομίζω ότι μου χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να μάθω εγώ! Άργησα να μάθω αυτά που έπρεπε. Και πιστεύω ότι θα είχα πολύ τρακ αν ήταν να διδάξω παιδιά.
- Πόσο σημαντικό είναι για έναν ηθοποιό να έχει δικό του θίασο, όπως εσείς για αρκετά χρόνια. Κάνατε από τη μια τα όνειρά σας πραγματικότητα, αλλά φαντάζομαι ότι θα υπήρχε και το άγχος στο επιχειρηματικό κομμάτι…
- Ναι, όπως το λες. Έχει και την καλή του και την κακή του πλευρά. Η κακή είναι ότι σε απορροφά πάρα πολύ το άγχος, η οργάνωση και τα οικονομικά προβλήματα. Είναι και επικίνδυνο. Εγώ όταν πήρα την Πόρτα, πέρασα κάποια χρόνια που με απασχολούσε πολύ να ψάξω να βρω έναν ωραίο ρόλο για μένα, αντί να βρω τι νόημα είχε αυτό που κάνω. Ευτυχώς δεν κράτησε πάρα πολύ αυτό. Τώρα είναι αλλιώς τα πράγματα. Κατάλαβα ότι πρέπει το θέατρό μου να έχει επικεφαλής νέους ανθρώπους. Είχα κάνει τη διαθήκη μου πριν κάποια χρόνια και άφηνα το Θέατρο στο Θωμά το Μοσχόπουλο να το δουλέψει όπως θέλει εκείνος. Μετά σκέφτηκα, γιατί να το κάνω όταν πεθάνω και να μην το κάνω τώρα να το χαρώ; Έτσι έχει αναλάβει ο Θωμάς την καλλιτεχνική διεύθυνση και γύρω του είναι κυρίως νέοι άνθρωποι με φοβερό ταλέντο και προσόντα πολλών ειδών. Είναι πολύ ωραίο αυτό τώρα. Δηλαδή τους καμαρώνω πάρα πολύ αυτούς τους προικισμένους καλλιτέχνες που είναι όλοι τους ενθουσιώδεις. Η προσωπική μου προσφορά τη φετινή χρονιά ήταν δύο μεταφράσεις, το γεγονός ότι λέω παραμύθια μια φορά το μήνα και το γεγονός ότι παίζω σε αυτή την παράσταση, όπου κάνω έναν χαρακτηριστικό ρόλο, όπως λένε οι κριτικοί. Δεν έχω πολύ σημαντική παρουσία, αλλά είμαι μέσα στην ομάδα αυτή και το χαίρομαι πολύ.
- Η ευτυχία θέλει ταλέντο; Λέτε στο βιβλίο: «Το ταλέντο μου στην κατάθλιψη, είναι εξίσου ισχυρό με το ταλέντο μου στην ευτυχία»
- Α ναι! Βέβαια! Για να είσαι ευτυχής, πρέπει να έχεις ένα ταλέντο στην ευτυχία. Δεν το έχουν όλοι οι άνθρωποι. Εγώ προσωπικά έχω ταλέντο και στα δύο. Όταν στενοχωριέμαι, στενοχωριέμαι υπερβολικά, αλλά βρίσκω και αφορμές να χαίρομαι που μπορεί να είναι πάρα πολύ μικρές. Απλώς να ξυπνήσω το πρωί, να είναι ωραίος ο καιρός και να απολαμβάνω τον καφέ μου. Να διαβάζω ένα ωραίο βιβλίο, να βλέπω τους φίλους που αγαπώ, αλλά και χωρίς λόγο. Όταν βλέπεις ότι μπαίνεις στα 80 και είσαι υγιής και μπορείς να κάνεις πράγματα, αυτό από μόνο του είναι πηγή χαράς.
- Μια μεγάλη προσφορά σας είναι και το Παιδικό Θέατρο, που ξεκινήσατε το 1972, για να βρείτε όπως είπατε μια διέξοδο στα δύσκολα χρόνια της Επταετίας.
- Ναι, δεν το ξεκίνησα πιστεύοντας ότι ξεκινάω κάτι. Είπα να ανεβάσω μια παράσταση για παιδιά, για να δούμε πώς θα είναι. Και αυτό τελικά έγινε κάτι πολύ σημαντικό στη ζωή μου 40 τόσα χρόνια τώρα. Και σε αυτή τη δουλειά όμως, μπαίνουν τώρα νέοι άνθρωποι, όπως η Σοφία η Πάσχου που έχει φτιάξει τη φετινή μας παράσταση για παιδιά το « Πιάνω παπούτσι πάνω στο πιάνο» που είναι μια καταπληκτική δουλειά με υπέροχους ηθοποιούς. Είναι κάτι που το έχει συλλάβει μόνη της η Σοφία, που είναι πολύ νέα σκηνοθέτης και ηθοποιός. Εγώ ποτέ δε θα είχα σκεφτεί να κάνω κάτι σαν αυτό που κάνει η Σοφία. Έχω κάνει άλλα, κυρίως τα έργα που έγραψα. «Το Σκλαβί», τον «Οδυσσεβαχ», την « Ελίζα» αλλά και τα έργα που γράψαμε μαζί με το Θωμά το Μοσχόπουλο. Βέβαια τώρα είναι δύσκολα τα πράγματα στο θέατρο για παιδιά. Υπάρχουν πολλές παραστάσεις που είναι πιο εμπορικές, όχι απαραιτήτως κακές, αλλά σε μια πλειοψηφία αρκετά μέτριες και λίγο κούφιες. Λίγο παρδαλές όπως λέω. Έχουν πολλή φασαρία, πολύ θέαμα. Προσπαθούν να ανταγωνιστούν αυτά που βλέπουν τα παιδιά στον κινηματογράφο ή την τηλεόραση, πράγμα που πιστεύω ότι είναι λάθος. Το θέατρο, ακριβώς επειδή υπάρχει ο κινηματογράφος με τα τόσα εφέ και η τηλεόραση που την έχουμε κάθε μέρα μπροστά μας, οφείλει να κάνει κάτι διαφορετικό. Γι’ αυτό προσπαθούμε. Αλλά είναι δύσκολο να ανταγωνιστεί αυτά τα εντυπωσιακά θεάματα που κυκλοφορούν, τα οποία κάνουν κακό και στους γονείς, όχι μόνο στα παιδιά. Το γούστο του γονιού και τον τρόπο που μπορεί να επιλέγει μια παράσταση.
- Υπάρχει κάτι άλλο ανακοινώσιμο εκτός από την παράσταση;
- Το μόνο που ετοιμάζω εκτός από την παράσταση και το βιβλιαράκι που θα βγει με το έργο, τη Μαριάννα, είναι μια έκδοση με πέντε παραμύθια που ετοιμάζω με έναν εκδοτικό οίκο που λέγεται Μάρτης. Από τα παραμύθια που αφηγούμαι στο θέατρο. Και θα υπάρχει πάρα πολύ ωραία εικονογράφηση. Την έχει κάνει ένας ανιψιός μου ο Φίλιππος Φωτιάδης που είναι εξαιρετικός. Έτσι θα έχω 4 εκδότες. Τον Κέδρο που βγάζει τα θεατρικά μου, τον Πατάκη που έβγαλε το Γράμμα στον Κωστή, τον εκδοτικό οίκο Μάρτης, που λέγεται έτσι γιατί ξεκίνησε κάποιο Μάρτη και έναν καινούριο εκδοτικό οίκο που λέγεται Ο Μωβ Σκίουρος. Είναι κάποια νέα παιδιά που έχουν ένα βιβλιοπωλείο στο κέντρο της Αθήνας και έχουν αρχίσει να βγάζουν κάποια βιβλία. Τώρα εκεί θα βγει η Μαριάννα. Από εκεί και πέρα αφού ανέβει η Μαριάννα θα πρέπει πια να σκεφτόμαστε τι θα κάνουμε του χρόνου. Όσον αφορά τις παρουσιάσεις του βιβλίου, μετά τις 15 Φεβρουαρίου, γνωρίζω ότι θα το παρουσιάσω Θεσσαλονίκη, Κατερίνη και Πάτρα. Κάποιο Δευτερότριτο. Πρώτα θέλω να ανέβει η παράσταση και να πάρει τη φόρα της…
